25 jaar SIKB: bouwen aan de toekomst van bodem, archeologie en data
Waar staan we over 25 jaar? Die vraag staat centraal op het SIKB Jaarcongres 2025, dat dit jaar zijn 25e editie viert. In Theater Orpheus in Apeldoorn wordt teruggekeken op een kwart eeuw ontwikkeling in bodembeheer, archeologie en datastandaarden. Tegelijkertijd staat het vizier nadrukkelijk op de toekomst. Want alleen door te begrijpen waar we vandaan komen, kunnen we richting geven aan de opgaven die nog voor ons liggen.
Henk Koster, directeur van SIKB, blikt terug en vooruit: “De afgelopen jaren hebben we te maken gehad met ingrijpende veranderingen in de maatschappij, zoals klimaatverandering en de energietransitie, technologische ontwikkelingen zoals digitalisering en AI en nieuwe wet- en regelgeving zoals de Omgevingswet. Tegelijkertijd zijn we binnen SIKB blijven bouwen aan praktische normdocumenten, handreikingen, leidraden en kennisdocumenten. Onze kracht ligt nog altijd in de publiek-private samenwerking – dat is vanaf het begin de basis geweest.”
Foto: Henk Koster
Veranderende context, lerend werkveld
De digitalisering van het vakgebied en de toename van beschikbare data, maken het werk complexer, maar bieden ook nieuwe mogelijkheden. “Kijk bijvoorbeeld naar de Basisregistratie Ondergrond; die draait niet alleen om registratie van data maar juist ook om het hergebruik van gegevens,” aldus Koster. Maatschappelijke opgaven zoals circulariteit en duurzaamheid, en de opkomst van nieuwe verontreinigende stoffen zoals PFAS, vragen om een flexibel kennis- en beleidskader. Bij SIKB vertaalt zich dat in de documenten. Het aantal protocollen, richtlijnen en leidraden is gegroeid en er wordt ook steeds meer gewerkt aan kennisproducten. “We moeten ervoor zorgen dat onze kennis toegankelijk en toepasbaar blijft,” zegt Koster. Misschien moeten we er dus in de toekomst wel voor kiezen om niet meer alles te willen vatten in normdocumenten en wettelijk te verankeren, maar meer in kennisdocumenten op te nemen, die vaker kunnen worden ververst zodat we sneller kunnen schakelen.”
SIKB als bruggenbouwer
SIKB heeft een bijzondere rol: het borgt kwaliteit vanuit het vertrouwen van het werkveld. “Dat vraagt om voortdurende afstemming met onze stakeholders,” zegt Koster. “We moeten blijven toetsen wat er leeft en waar behoefte aan is. Soms betekent dat ook letterlijk de boer op met onze kennis. De Roadshow Bodembescherming bijvoorbeeld is een mooi begin, maar dat principe kunnen we breder toepassen.” SIKB probeert als bruggenbouwer actief verbindingen te leggen tussen beleid en praktijk, tussen kennis en uitvoering, en tussen generaties. Naast uitvoerende taken heeft SIKB ook een signalerende rol. Koster noemt als voorbeeld de vergrijzing en schaarste van de arbeidsmarkt. “Dat is een urgent thema,” zegt Koster. “Als we de toekomst serieus nemen, moeten we die actief vormgeven en dus investeren in jonge mensen. Maar er zijn steeds minder opleidingen in ons veld actief. We vragen daar aandacht voor en we willen er bij helpen.”
De toekomst centraal op het congres
Die toekomstagenda vormt de kern van het jubileumprogramma. In de plenaire sessies bieden bioloog en schrijver Midas Dekkers en AI-lector Maaike Harbers een frisse blik op het werkveld. Dekkers nodigt de toehoorder uit om beter te luisteren naar wat de bodem ons vertelt. Harbers laat zien hoe kunstmatige intelligentie het werk al verandert – en wat dat vraagt van ons vakmanschap en onze ethiek. Ook in de parallelsessies staat de toekomst centraal. Zo werken deelnemers aan een gezamenlijke tijdcapsule met inzichten en adviezen voor professionals in 2050. Er is aandacht voor de vraag hoe we waardevol archeologisch erfgoed kunnen behouden in een tijd van ruimtedruk en klimaatverandering. Er wordt gesproken over de modernisering van normdocumenten, over samenwerking tussen archeologen en milieukundigen bij bodemsaneringen en over hoe datagedreven werken ons helpt om beter te sturen op kwaliteit en effectiviteit. Ook reflecteren deelnemers op het publiek-private bestel. Hoe houdbaar is deze manier van samenwerken in een tijd waarin maatschappelijke, technologische en politieke veranderingen elkaar steeds sneller opvolgen?
Jong talent in de spotlight
De toekomst wordt ook letterlijk gevierd met de uitreiking van de SIKB Studieprijs, waarmee jong talent uit het werkveld in de spotlight wordt gezet. Met de Studieprijs richt SIKB de aandacht op de nieuwe generatie. “Als we jonge mensen willen binden en boeien, moeten we hun perspectief serieus nemen,” aldus Koster.
Samen vooruit
De jubileumeditie van het SIKB Jaarcongres laat zien hoe het werkveld zich in 25 jaar heeft ontwikkeld: van papieren richtlijnen naar een netwerk van betrokken professionals, actuele kennis en vernieuwende samenwerking. “We werken in een complex veld,” besluit Koster, “maar slagen er vaak in om zaken helder te krijgen en vast te leggen. Dat helpt iedereen in het werk verder. Maar we zijn nooit klaar, dus we blijven elkaar nodig hebben. Op 25 september 2025 kijken we samen terug, om vervolgens met nog meer focus vooruit te kunnen. Van bodem tot archeologie, van data tot beleid: de opgaven van morgen beginnen vandaag.”
Kijk voor het volledige programma van het SIKB Jaarcongres en het aanmeldformulier op www.sikbjaarcongres.nl.